Όσοι ενημερωνόμαστε μέσω διαδικτύου σίγουρα έχουμε πέσει επάνω σε άρθρα με τίτλους όπως «Το μεγάλο έργο που θα ενώσει την Κατεχάκη με τη
Βουλιαγμένης». Τέτοια «ρεπορτάζ» αναπαράγονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, παρουσιάζοντας τις δήθεν εξελίξεις γύρω από ένα θέμα που απασχολεί την πόλη μας εδώ και δεκαετίες: Την αστική σήραγγα Ηλιούπολης. Ωστόσο, όσα αναφέρουν ως «εξελίξεις» απέχουν από την πραγματικότητα. Σε αυτό το ρεπορτάζ παρουσιάζονται τα πραγματικά δεδομένα, οι μύθοι και οι αλήθειες γύρω από το ζήτημα της αστικής σήραγγας, με αφορμή την πρόσφατη επάνοδό του στην τοπική επικαιρότητα και τις πολιτικές πρωτοβουλίες της δημοτικής αρχής.
Ένα Έργο Με Μακρά «Ιστορία»
Η ιδέα της αστικής σήραγγας εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ως «εναλλακτική λύση» της δημιουργίας περιφερειακού δρόμου που θα πέρναγε μέσα από τον Υμηττό. Η λύση αυτή προέβλεπε ουσιαστικά την υπογειοποίηση της περιφερειακής του Υμηττού, από το ύψος των στρατοπέδων του Βύρωνα και την κατάληξη της σήραγγας στη λεωφόρο Βουλιαγμένης. Η συγκεκριμένη λύση, εκτός του οτι θα «γλίτωνε» τον Υμηττό από μια μαζική παρέμβαση, θα βοηθούσε και την Ηλιούπολη να απαλλαγεί από τον μεγάλο όγκο κυκλοφορίας που καταλήγει καθημερινά από την περιφερειακή στο κέντρο της πόλης και τη «διχοτομεί».
Στα χρόνια που ακολούθησαν, το ζήτημα επανήλθε πολλές φορές στο δημόσιο διάλογο χωρίς όμως να υλοποιηθεί. Το 2016 είχε ανακοινωθεί πιθανή χρηματοδότηση από το «Πακέτο Γιουνκέρ», ενώ το 2022, επιχειρήθηκε το έργο να συνδεθεί με το έργο της επένδυσης του Ελληνικού, με τη Lamda Development να ανακοινώνει την υλοποίηση προκαταρκτικών μελετών, με fast track διαδικασίες. Ωστόσο, από το 2024 το έργο έχει μπει και επίσημα στον «πάγο» καθώς σύμφωνα με κυβερνητικές εξαγγελίες δεν υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι για την υλοποίησή του.
Τα Τεχνικά Χαρακτηριστικά Του Έργου
Χαρακτηριστικό της διαχρονικής απραξίας σε κυβερνητικό επίπεδο είναι πως από το 1990, οπότε και η σήραγγα κατατέθηκε ως ιδέα, δεν είχε πραγματοποιηθεί ούτε
μια μελέτη. Αντίθετα, το αίτημα για την κατασκευή της ήταν ένας τοπικός «ευσεβής πόθος» και οι εκπρόσωποι του κεντρικού κράτους αρκούνταν σε μεγαλεπίβολες εξαγγελίες.
Οι πρώτες προκαταρκτικές μελέτες για το έργο έγιναν τη δεκαετία του 2010, ωστόσο τα πορίσματά τους και οι προτάσεις παραμένουν -εν πολλοίς- άγνωστες στο ευρύ κοινό.
Πρόκειται για δύο βασικές μελέτες —του κ. Κωνσταντίνου Ζέκου και του κ. Σέργιου Λαμπρόπουλου— που έχουν τροφοδοτήσει τις δημόσιες συζητήσεις. Σύμφωνα με τα σενάρια που έχουν διαρρεύσει, πρόκειται για μία υπόγεια αρτηρία μήκους 2,5–3,1 χιλιομέτρων, με τρεις λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, πλήρη έλεγχο προσβάσεων και τρεις ανισόπεδους κόμβους. Η σήραγγα θα ξεκινά από την Καισαριανή, ενώ φημολογείται πως η μόνη της σύνδεσή της θα είναι με τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης. Ένα από τα επικρατέστερα σενάρια προβλέπει τα πρώτα 1.000 μέτρα να κατασκευαστούν με διατρητική μέθοδο, ενώ τα υπόλοιπα 2.100 μέτρα με Cover & Cut, κάτω από κεντρικούς άξονες και πλατείες της Ηλιούπολης. Στη Βουλιαγμένης σχεδιάζεται διαπλάτυνση με τέσσερις ανισόπεδους κόμβους, με κομβικότερο εκείνον στη συμβολή με τη Λ. Αλίμου.
Η απουσία σύνδεσης με άλλους κεντρικούς οδικούς άξονες και οι πληροφορίες για πιθανή διώροφη σήραγγα αποκλειστικά για ΙΧ έχουν προκαλέσει αντιδράσεις. Δήμος και δημοτικές παρατάξεις έχουν καταστήσει σαφές ότι δε θα δεχτούν διέλευση βαρέων οχημάτων, δηλώνοντας μάλιστα πως θα φτάσουν μέχρι το κλείσιμο της Κατεχάκη, εφόσον χρειαστεί.
Παρά τις συζητήσεις, η ακριβής τοποθεσία της εξόδου δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα. Ο μελετητής κ. Ζέκος, σε ημερίδα που είχε διοργανώσει ο Δήμος Ηλιούπολης το 2016, είχε αναφέρει ότι η σήραγγα θα εκβάλλει λίγο μετά το τέρμα της Σοφοκλή Βενιζέλου, στη Βουλιαγμένης. Ωστόσο, οριστικές λεπτομέρειες αναμένονται μόνο μετά την προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Το 2022, μετά την παρέμβαση του τότε βουλευτή και νυν Υπουργού Βασίλη Σπανάκη στη Βουλή, η Lamda Development, η εταιρεία που υλοποιεί την επένδυση του Ελληνικού, ανακοίνωσε τη χρηματοδότηση μια σειράς προκαταρκτικών μελετών συνδέοντας το έργο με την επένδυση στο Ελληνικό. Ωστόσο, καμία μελέτη δεν έχει δοθεί ακόμη στη δημοσιότητα, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις στους δήμους, οι οποίοι ζητούν πλήρη ενημέρωση.
Το «Αγκάθι» Της Χρηματοδότησης
Ο αρχικός σχεδιασμός, το μακρινό 2016, ήταν η σήραγγα να χρηματοδοτηθεί από το περιβόητο «Πακέτο Γιουνκέρ». Ήταν μια δέσμευση του τότε υπουργού υποδομών κ. Χρήστου Σπίρτζη, ο οποίος διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον πρώην Δήμαρχο Βασίλη Βαλασόπουλο, ενώ σύμφωνη ήταν και η τότε περιφερειάρχης Ρένα Δούρου. Ωστόσο, τίποτα ουσιώδες δε συνέβη έκτοτε ως προς το οικονομικό σκέλος, με το έργο να μην εντάσσεται -εν τέλει- στη χρηματοδότηση.
Το επόμενο οικονομικό «σωσίβιο» του έργου ήταν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πράγματι, ο αρχικός σχεδιασμός περιλάμβανε τη σήραγγα ανάμεσα στα επιλέξιμα έργα, ωστόσο οι φυσικές καταστροφές που έπληξαν τη χώρα, άλλαξαν τα πλάνα της κυβέρνησης. Στις αρχές του 2024, τόσο ο Υφυπουργός κ. Νίκος Ταχιάος, όσο και ο ίδιος ο πρωθυπουργός με επίσημες δηλώσεις τους, έκαναν σαφές πως τα χρήματα που απαιτούνται για την υλοποίηση του έργου δεν υπάρχουν, καθώς οι πόροι του ταμείου ανάκαμψης «ανακατευθύνονται» προς έργα υποδομών στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας από τον τυφώνα «Daniel».
Έκτοτε, διάφορα ΜΜΕ δημοσιεύουν πως το έργο θα χρηματοδοτηθεί με ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα), με το όνομα της Lamda Development να διακινείται ως «συμπαίκτη» του Δημοσίου. Ωστόσο, η σύμπραξη ιδιώτη στο έργο θα σημάνει αυτόματα και ορισμό παραμέτρων κερδοφορίας για την εταιρεία, με το δημοτικό συμβούλιο Ηλιούπολης να βάζει «φρένο» σε οποιοδήποτε σενάριο για ενδεχόμενα διόδια.
Τρεις Δήμοι Ζητούν Επιτακτικά Την Υλοποίηση Του Έργου Και Δίνουν Τελεσίγραφο Στην Κυβέρνηση
Τον Ιούλιο του 2025, οι Δήμοι Ηλιούπολης, Βύρωνα και Ελληνικού-Αργυρούπολης πραγματοποίησαν μια κοινή συνεδρίαση των δημοτικών συμβουλίων τους με στόχο να αποφασίσουν από κοινού τα κοινά βήματα τους για τη διεκδίκηση της υλοποίησης του έργου. Κοινό αίτημα των 3 Δήμων είναι η επίλυση του κυκλοφοριακού χάους που επέρχεται σταδιακά από την ολοκλήρωση των έργων στο Ελληνικό, με την αστική σήραγγα να αποτελεί μια μεγάλη «ανάσα» και για τις 3 πόλεις.
Οι τρεις Δήμαρχοι, στη συνεδρίαση, ζήτησαν επιτακτικά από την κυβέρνηση την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου, αλλά και ενός γενικότερου κυκλοφοριακού σχεδιασμού προκειμένου να αμβλυνθούν οι συνέπειες της επένδυσης στους γύρω Δήμους. Μάλιστα, από τη συνεδρίαση προέκυψε και ένα άτυπο «τελεσίγραφο» προς το Μέγαρο Μαξίμου και το αρμόδιο Υπουργείο, με τους 3 Δήμους να ζητούν αρχικά πλήρη ενημέρωση για τα πορίσματα των μελετών που έχει εκπονήσει η LAMDA Development, καθώς επίσης και άμεση πρωτοβουλία για εύρεση χρηματοδότησης.
Το εν λόγω τελεσίγραφο, «έληξε» στις 15 Σεπτεμβρίου, με τους Δημάρχους να αντιδρούν με κοινή ανακοίνωση και να προαναγγέλουν κινητοποίησεις επί της Κατεχάκη, προκειμένου να ασκήσουν πίεση προς την κυβέρνηση για διάλογο γύρω από το έργο.
Οι Τελευταίες Εξελίξεις, Οι Μύθοι Και Οι Αλήθειες
Τα σημερινά δεδομένα είναι τα εξής: Για το έργο δεν υπάρχουν ούτε σαφείς και τελικές μελέτες, ούτε χρήματα, ενώ ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αμφισβητήσει
δημόσια την σκοπιμότητά του. Με απλά λόγια, πρόκειται για ένα έργο που -στην καλύτερη περίπτωση- θα δούμε να ξεκινά στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, με βάση τα σημερινά δεδομένα, εφόσον φυσικά υπάρξουν εξελίξεις για το ζήτημα της χρηματοδότησης στο άμεσο διάστημα.
Η Lamda έχει κάνει σαφές πως θα αναλάβει τη χρηματοδότηση όλων των μελετών που απαιτούνται, ωστόσο στον ορίζοντα δε διαφαίνεται καμία πολιτική πρωτοβουλία για την επίσπευση του έργου, ελλείψει πόρων.
Πριν λίγες ημέρες, ωστόσο, στο πλαίσιο των εργασιών της ΔΕΘ, ο υφυπουργός υποδομών κ. Νίκος Ταχιάος προέβη ουσιαστικά σε μια αναδίπλωση των αρχικών του δηλώσεων: Τόνισε πως το υπουργείο ρίχνει ξανά το ενδιαφέρον του στην Αττική και συγκεκριμένα στο θέμα της επέκτασης της περιφερειακής Υμηττού προς το Ελληνικό, δηλαδή στην κατασκευή της αστικής σήραγγας.
Ωστόσο, όπως τόνισε, το υπουργείο θα εξετάσει την πρότυπη πρόταση που έχει κατατεθεί, ενώ πρόθεση της κυβέρνησης είναι όλα τα νέα έργα υποδομής να ολοκληρωθούν με τη διαδικασία παραχώρησης, αφήνοντας έτσι ορθάνοικτο το ενδεχόμενο για «διόδια» στο νέο έργο που φημολογείται εδώ και δεκαετίες. Μένει να αποδειχθεί εάν οι 3 Δήμοι έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν πραγματική πίεση προς την κυβέρνηση, ή πρόκειται για ακόμα ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα στην πολυετή περιπέτεια που ταλαιπωρεί την Ηλιούπολη.
