Οι καταστροφές από τις πλημμύρες της Θεσσαλίας είναι ακόμη ορατές και παρούσες. Πέρασαν όμως ήδη κάμποσες ημέρες, ώστε να κινδυνεύουμε να ξεχάσουν όσοι τυχεροί δεν βρέθηκαν στις πληγείσες περιοχές. Να ξεχάσουν μέχρι την επόμενη υπενθύμιση.
Δεν ξέρουμε ποια θα ήταν η κατάσταση στην πρωτεύουσα εάν ο Daniel χτυπούσε με όλη τη σφοδρότητα εδώ. Από το δείγμα γραφής όμως που είχαμε, και σοφότεροι όπως γίναμε με τα δεδομένα που ήδη έχουν καταγραφεί, μπορούμε να πούμε πως η Πικροδάφνη όχι μόνο άντεξε αλλά και μας δείχνει τον δρόμο.
Το ρέμα της Πικροδάφνης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σε σημασία ρέματα της Αττικής. Εξακολουθεί να διατηρεί σημαντικά υδρομορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά . Διατρέχει το νοτιοανατολικό τμήμα του λεκανοπεδίου της Αττικής, πηγάζει από τους δυτικούς πρόποδες του Υμηττού και καταλήγει στο Σαρωνικό κόλπο.
Διαπερνά 8 δήμους: Βύρωνας, Καισαριανή, , Ηλιούπολη, Δάφνη-Υμηττός, Αγ. Δημήτριος, Ν. Σμύρνη, Π. Φάληρο και Άλιμος. Στην πορεία του συμβάλλουν διάφορα υδατορεύματα, με κυριότερα, από ανάντη προς κατάντη, τα παρακάτω:
- -Ρέμα Ζωοδόχου Πηγής, αποστραγγίζει το μεγαλύτερο μέρος της ορεινής λεκάνης του Υμηττού.
- Ρέμα Αγ. Δημητρίου ή Αμαλίας, αποστραγγίζει τμήμα της Ηλιούπολης και της Δάφνης.
- Ρέμα Κοψαχείλα ή Καλογραιών ή Καλαμών, αποστραγγίζει περιοχές του Αγ. Δημητρίου.
- Ρέμα Καλογήρων, διαπερνά τους δήμους Βύρωνα, Δάφνης-Υμηττού, Αγ. Δημητρίου, Ν. Σμύρνης και Π. Φαλήρου και εκβάλλει στο ρέμα Πικροδάφνης κοντά στην εκβολή του.
Το μεγαλύτερο τμήμα της κοίτης όλων αυτών των ρεμάτων έχει αντικατασταθεί από δίκτυα ομβρίων. Εντούτοις, η Πικροδάφνη παραμένει ξεχωριστή! Ο κύριος κλάδος του ρέματος είναι το μοναδικό ακάλυπτο ρέμα -στο μεγαλύτερο μήκος του- μέσα στον πολεοδομικό ιστό της πρωτεύουσας.
Το υδάτινο στοιχείο αποτελεί ανεκτίμητη αξία όπου και αν εντοπίζεται. Τα οφέλη από την παρουσία και την εύρυθμη λειτουργία του είναι οικολογικά (συμβάλει στη βιοποικιλότητα έλκοντας είδη χλωρίδας και πανίδας, στο μικροκλίμα, στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ηχορύπανσης), και οικονομικά, εκπαιδευτικά, κοινωνικά, και αισθητικά.
Η Πικροδάφνη, ως ακάλυπτο ρέμα, με τη διαδρομή του νερού να είναι κατά τόπους όσο ανεμπόδιστη, με καλαμιές, δέντρα και φυσικά πετρώματα, προστάτεψε τους παρόχθιους Δήμους από υπερχειλίσεις. Η απόδοση του χώρου που πήραμε από τα ρέματα στα ρέματα είναι μονόδρομος. Το νερό θέλει τον χώρο που του πήραμε και εάν δεν του τον επιστρέψουμε θα τον πάρει από μόνο του. Τα έργα διαχείρισης πλημμυρών σύμφωνα με την τρέχουσα επιστημονική πραγματικότητα δεν είναι τα αντιπλημμυρικά έργα που κάναμε πριν 50 χρόνια. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει σε λύσεις που προέρχονται από την ίδια τη φύση. Η πρόκληση είναι να επανασχεδιάσουμε και να μετατρέψουμε τις υπάρχουσες υποδομές, έτσι ώστε να είναι και χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών και ανθεκτικές στα φαινόμενα που συνοδεύουν τη νέα κλιματική εποχή. Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το ρέμα είναι προϊόν πολιτικών και κοινωνικών αντιλήψεων πολλών δεκαετιών. Δεν υπάρχει χρόνος. Υπάρχει όμως ακόμη χώρος για επαναφορά της χαμένης ισορροπίας.
Η ορθή περιβαλλοντική πολιτική απαιτεί διεπιστημονική και διατομεακή προσέγγιση των πτυχών της (υδραυλική, αρχιτεκτονική, οικολογική, κοινωνική), αποθαρρύνοντας αποσπασματικές κατευθύνσεις που επιδεινώνουν τα προβλήματα. Αυτό δεν είναι εύκολο αλλά η δυσκολία ξεπερνιέται με την ενίσχυση της κοινωνικής κινητοποίησης υπέρ του περιβάλλοντος, την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και τη δημιουργία και ενεργοποίηση περιβαλλοντικών ομάδων και οργανώσεων. Με την ενημέρωση των πολιτών για περιβαλλοντικά θέματα και η δημιουργία οικολογικής συνείδησης και πράξης.
*Ο Αλέξανδρος Μοντιάνο είναι Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος Αττικής, στον Κεντρικό Τομέα, με τον συνδυασμό Αττική Μπροστά – Νίκος Χαρδαλιάς, Νομικός και Διεθνολόγος, πρώην Αντιδήμαρχος Αθηναίων και ειδικός στη διεθνή συνεργασία.
